Na zakończenie roku 2024 Dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni zrobił marynarzom i żeglarzom „prezent”. 6 grudnia (Dzień św. Mikołaja-przypadek? Nie sądzę!) ogłosił Zarządzenie zmieniające inny ważny dokument dotyczący przepisów portowych. Przepisy te zostały ogłoszone w Dziennikach urzędowych województw pomorskiego i warmińsko-mazurskiego i w dwa tygodnie później weszły w życie.
Co się zmieniło 1 stycznia 2025?
Większość zmian dotyczy dużych statków i infrastruktury portowej. W odniesieniu do pozostałych jednostek wprowadzono nowe wymagania:
- wyposażenie wszystkich jednostek w radiotelefon VHF
- dodatkowo jednostki komercyjne muszą mieć AIS
- skutery wodne mogą się poruszać tylko od mostu Zielonego i Stągiewnego przez obrotnicę przy Polskim Haku do ujścia Wisły Śmiałej
Co te przepisy oznaczają w praktyce?
Przede wszystkim konieczność wyposażenia wszystkich jednostek pływających w radiotelefon VHF. Dotyczy to wszystkich jednostek, a więc:
- prywatnych
- komercyjnych
- jachtów żaglowych i motorowych
- łodzi spacerowych
- łodzi wędkarskich
- jednostek czarterowanych bez patentu
Jaki jest cel tych przepisów?
Ustawodawca, w tym przypadku Dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni dąży zapewne do poprawy bezpieczeństwa w porcie gdańskim. Można jednak postawić pytanie, czy rzeczywiście wyposażenie w radiotelefon małych łodzi wędkarskich czy rowerów wodnych podniesie bezpieczeństwo. Wprowadzenie obowiązku instalacji AIS na jednostkach komercyjnych ułatwi ich identyfikację i ewentualną penalizację (karanie) przez administrację morską skipperów (kapitanów) naruszających przepisy.
Jaki radiotelefon powinien być na wyposażeniu?
Sformułowanie „radiotelefon VHF” jest dość jasne. Jest to radiostacja VHF przeznaczona do łączności na wodach morskich:
- stacjonarna
- przenośna
Radiostacja stacjonarna może być zarejestrowana tylko na jednostkę pływającą. Natomiast radio przenośne (hand held) albo na osobę fizyczną, albo na jednostkę pływającą. Każde urządzenie przeznaczone do nadawania sygnału radiowego podlega obowiązkowi rejestracji w Urzędzie Komunikacji Elektronicznej (UKE):
Czym się różni „radiotelefon VHF” od „radiostacji VHF DSC”?
Radiotelefon VHF to urządzenie służące do komunikacji na morzu. Tego typu aparaty są spotykane coraz rzadziej, ponieważ od ponad 30 lat używane jest na morzu urządzenie Cyfrowego Wywołania Selektywnego (Digital Selective Call-DSC). Właśnie wtedy, czyli w latach 1992-1999 wprowadzono na całym świecie nowy system radiokomunikacji morskiej: Morski Światowy System Łączności Alarmowej i Bezpieczeństwa (Global Maritime Distress and Safety System-GMDSS). System ten oparty jest na założeniu, że każda jednostka pływająca po morzu wyposażone jest w urządzenie do automatycznego wzywania pomocy. Tym urządzeniem jest właśnie Cyfrowe Wywołanie Selektywne (DSC). Obecnie DSC wbudowane jest w radiotelefon, a dowodem jego obecności jest czerwony klawisz DISTRESS. Poza wzywaniem pomocy DSC pełni wiele innych funkcji. Umożliwia:
- nawiązywanie bezpośrednich połączeń między stacjami z pominięciem kanału 16
- awizowanie (zapowiadanie) komunikatów pilności PAN PAN
- awizowanie komunikatów ostrzegawczych SECURITE
Krótko mówiąc DSC zrewolucjonizowało łączność na morzu. Obsługa radiotelefonu z DSC przypomina obsługę telefonu komórkowego, z tym że jest znacznie prostsza. Ofiarą zmian padli radiooperatorzy-od dawna już nie ma ich na pokładach statków. Cyfrowe Wywołanie Selektywne znacząco zwiększa bezpieczeństwo, ponieważ wzywanie pomocy odbywa się poprzez naciśnięcie jednego klawisza DISTRESS.
Rozważając więc kwestię, jakie radio wybrać, odpowiedź brzmi: radiostację VHF z DSC!
Różnica w cenie bardzo niewielka, a korzyści z DSC nie do przecenienia!
Stacjonarne, czy ręczne – jakie radio wybrać?
Wszystko zależy od naszych możliwości i planów. Na większym jachcie żaglowym czy motorowym najlepiej mieć dwie radiostacje:
- stacjonarną
- ręczną
Na jachcie żaglowym, pełnomorskim czy zatokowym, warto zamontować radio stacjonarne. Antena umieszczona na topie masztu zapewnia największy możliwy zasięg. W przypadku łodzi motorowej, gdzie nie ma możliwości zamontowania anteny na dużej wysokości, wystarczy radiostacja przenośna (ręczna). Radio ręczne powinno spełniać pewne wymagania:
- wodoszczelność
- pływalność
- wbudowany odbiornik nawigacji satelitarnej (GPS)
- wbudowany system DSC
- AIS (opcjonalnie)
Zasięg radia VHF zależy od:
- wysokości anteny nadawczej i odbiorczej
- mocy nadajnika
- stanu instalacji antenowej
- stanu instalacji zasilającej
Radio stacjonarne ma maksymalną moc nadawania 25 W, a ręczne 6-7 W. Oznacza to w praktyce, że radio przenośne nie osiągnie nigdy takiego zasięgu, jaki ma radiostacja stacjonarna. Nie mniej, warto mieć radio przenośne na pokładzie, a w przypadku małych łodzi, np. wędkarskich, jest to jedyne możliwe rozwiązanie.
Mam radiotelefon VHF i co dalej?
Każde urządzenie służące do nadawania sygnału radiowego podlega rejestracji w Urzędzie Komunikacji Elektronicznej (UKE). Należy więc zgłosić się do Delegatury UKE w Gdyni w celu rejestracji radiostacji:
W przypadku jachtu niekomercyjnego (prywatnego) armator/właściciel do rejestracji radia musi przedstawić licencję radiooperatora.
Co to jest licencja radiooperatora?
Licencja radiooperatora, to dokument wydany przez odpowiedni organ administracji państwowej uprawniający do obsługi radiostacji. W Polsce licencję na ukaefkę (VHF) wydaje tylko Urząd Komunikacji Elektronicznej (UKE).
Jakie są rodzaje świadectw radiooperatora?
Wszystkie świadectwa radiowe dzielą się na:
- konwencyjne-uprawniające do obsługi radia na statkach
- niekonwencyjne-stosowane na pozostałych jednostkach
Tutaj zajmiemy się tylko tymi ostatnimi. Na jachtach, łodziach wędkarskich czy kutrach rybackich używane są:
- Świadectwo operatora radiotelefonisty VHF
- Świadectwo Operatora Łączności Bliskiego Zasięgu (SRC)
- Świadectwo Operatora Łączności Bliskiego Zasięgu (LRC)
Świadectwo operatora radiotelefonisty VHF uprawnia do obsługi morskiego radiotelefonu VHF bez systemu DSC. Uzyskanie tego świadectwa ma sens tylko wtedy, kiedy nie planujemy pływania dalej niż główki portu i nie zamierzamy korzystać z dobrodziejstw Cyfrowego Wywołania Selektywnego (DSC).
Świadectwo Operatora Łączności Bliskiego Zasięgu (Short Range Certificate-SRC) jest najbardziej popularnym świadectwem radowym wśród żeglarzy, motorowodniaków i wędkarzy. Dokument ten uprawnia do obsługi radiostacji morskiej VHF DSC na wodach przybrzeżnych (ok. 30-40 mil od brzegu). Poziom egzaminu na Świadectwo radiotelefonisty VHF i SRC jest bardzo zbliżony, więc zdecydowanie lepiej zdawać na świadectwo SRC, ponieważ daje ono duże większe uprawnienia.
Świadectwo Operatora Łączności Dalekiego Zasięgu (Long Range Certificate-LRC) dotyczy głównie rybaków dalekomorskich i zawodowych żeglarzy. Uprawnia do obsługi radiostacji i innego sprzętu radiokomunikacji morskiej na wodach całego świata.
Wszystkie świadectwa radiowe wydawane przez UKE są:
- honorowane na całym świecie
- ważne bezterminowo
Kto przeprowadza egzamin na świadectwo radiooperatora?
Egzaminy na licencje radiowe przeprowadzają Delegatury Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE) oraz ośrodki szkolenia i egzaminowania zawodowych marynarzy w Gdyni:
- Urząd Komunikacji Elektronicznej
- Akademia Marynarki Wojennej
- Uniwersytet Morski
- Szkoła Morska
Do egzaminowania i wydawania świadectw radiowych uprawnione są tylko instytucje państwowe. Dlatego aktywne na terenie Polski Międzynarodowe Stowarzyszenie Szkół Żeglarstwa (ISSA), ponieważ nie jest organem administracji żadnego państwa i nie ma prawa wydawania uprawnień, w tym radiooperatora. Tzw. certyfikat kompetencji „ISSA SRC VHF” nie jest w rozumieniu prawa dokumentem i nie nadaje posiadaczowi żadnych uprawnień. Sama nazwa „SRC” wprowadza wiele osób w błąd, dlatego UKE ogłosił specjalny komunikat w tej sprawie:
Świadectwem nie jest zaświadczenie ukończenia kursu (radio training), np. wydawane przez ISSA – VHF Short Range Certificate. Prosimy zwrócić uwagę na treść dokumentów otrzymywanych w ośrodkach szkoleniowych.
Jak wygląda egzamin na świadectwo radiooperatora?
Bez względu na rodzaj świadectwa i ośrodek egzaminacyjny egzamin na radiooperatora wygląda podobnie. Każdy egzamin obejmuje:
- test
- sprawdzian praktyczny z obsługi radiostacji VHF
Egzamin na Świadectwo Operatora Łączności Bliskiego Zasięgu (SRC) polega na rozwiązaniu testu 15 pytań i części praktycznej. Szczegółowy opis egzaminu można znaleźć tutaj.
Czas na podsumowanie, czyli jak się w tym wszystkim znaleźć?
Zmiana przepisów, to jeszcze nie koniec świata. Koszt zakupu radiostacji i zdobycia licencji radiooperatora, to tak naprawdę znikomy ułamek kosztów zakupu i utrzymania jachtu czy łodzi wędkarskiej (tym wszystkim, którzy kiedyś zawarli związek małżeński tematu przybliżać nie trzeba). Używane radio ręczne można kupić już za 300-400 złotych. Przed zakupem warto się jednak upewnić, czy dany model radiotelefonu zostanie zarejestrowany w UKE. Zdobycie świadectwa radiooperatora to kilkugodzinny kurs i krótki, stosunkowo łatwy egzamin.
Jeżeli nie wiesz:
- jakie radio VHF kupić
- jak zarejestrować je w UKE
- jak przygotować się do egzaminu na radiooperatora
Zapraszamy na nasze kursy radiooperatora SRC/VHF w Gdańsku.
Na naszym kursie radiooperatora dowiesz się, jak:
- zgłosić do Kapitanatu Gdańsk wyjście z portu lub powrót do bazy
- odebrać prognozę pogody
- nawiązać łączność ze statkiem, który chce Cię staranować
- w razie najgorszego skutecznie wezwać pomoc
- skontaktować się z Gdynia Radio
- zaprogramować NAVTEX
Nasz kurs radiooperatora w Gdańsku, to nie tylko przygotowanie do egzaminu w UKE, ale przede wszystkim solidna porcja praktycznej wiedzy. Przyjdź i przekonaj się sam!