Zapoznanie się z aktualną prognozą pogody (najlepiej z kilku różnych źródeł) jest jednym z podstawowych obowiązków prowadzącego jacht.
Dlaczego prognoza pogody jest ważna?
Aktualna prognoza pogody jest ważna, bo od niej zależy bezpieczeństwo jachtu i załogi. Zdarza się przecież często, że beztroska wycieczka w letni dzień zamienia się w oka mgnieniu w przysłowiową walkę o życie. Konieczność zapoznania się z aktualną prognozą pogody wynika z:
- dobrej praktyki morskiej (żeglarskiej), czyli ze zdrowego rozsądku
- polskich przepisów
- konwencji SOLAS (Bezpieczeństwo Życia na Morzu)
Skąd brać prognozy?
Oczywiście z internetu, ale nie tylko! Do niedawna głównym źródłem prognoz morskich były:
- komunikaty stacji brzegowych nadawane na falach ultrakrótkich (VHF)
- system NAVTEX
- radio na fale długie (LW)
Obecnie zdecydowana większość żeglarzy ogranicza się do prognoz z internetu, zwłaszcza różnych aplikacji.
Czym różni się prognoza pogody z aplikacji od morskiej prognozy pogody?
Tym samym, czym różni się muzyka operowa od disco polo – to zupełnie inne światy!
Prognoza podawana przez aplikację zawsze opiera się na jakimś modelu pogodowym, np. GFS, Cosmo (nie mylić z czasopismem Cosmoplitan), i inne. Generalnie rzecz biorąc, prognoza sprawdzi się, jeżeli założenia danego modelu zostaną spełnione. A przecież od teorii do rzeczywistości, jak wszyscy dobrze wiemy, droga daleka.
Prognoza przeznaczona do żeglugi morskiej, to taka, która powstaje w specjalistycznym ośrodku (np. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – IMGW, Met Office, a w wielu krajach służby meteo marynarki wojennej). Krótko mówiąc, powstaje na podstawie analizy danych dokonanej przez zawodowego meteorologa i jest podpisana przez niego imiennie! W związku z osobistą odpowiedzialnością, meteorolog jest zwykle znacznie ostrożniejszy w przewidywaniu siły wiatru niż aplikacja internetowa.
Jak powstaje numeryczna prognoza pogody?
Niebawem po wystrzeleniu satelitów szpiegowskich, zaczęto wysyłać w kosmos satelity meteorologiczne. Jak dobrze, że ludzie czasem nie myślą tylko o wzajemnym zabijaniu się, ale także o tym, czy będą mieli co jeść (prognozy meteo mają przecież nieocenione znaczenie dla rolnictwa i rybołówstwa). Satelity zbierają z powierzchni Ziemi dane, takie jak:
- ciśnienie
- temperatura
- wilgotność
- opady
- zachmurzenie
a następnie przesyłają je do ośrodków obliczeniowych. Tam dane te poddawane są obróbce, a następnie powstaje prognoza pogody. Warto zaznaczyć, że ogromna ilość danych wymaga komputerów o niezwykłej mocy obliczeniowej. W latach sześćdziesiątych XX wieku możliwe było przygotowanie prognozy tygodniowej przez komputer, jednak możliwości ówczesnych komputerów były tak skromne, że opracowanie takiej prognozy zajmowało miesiąc!
Prognoza pogody – jaki serwis wybrać?
Wszystko zależy oczywiście od akwenu i indywidualnych preferencji danego żeglarza. Inne oczekiwania ma żeglarz pływający kilka dni w roku na Wielkich Jeziorach Mazurskich, a inne regularnie przemierzający oceany.
Wśród żeglarzy morskich popularne są niżej wymienione prognozy pogody.
Prognozy pogody na Bałtyk
https://baltyk.imgw.pl/?page=24&subpage=95&data=120
Opracowana przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) prognoza dla polskiego wybrzeża Bałtyku. Nadawana jest przez stację brzegową Polish Rescue Radio (k. 5, 60, 61) oraz dostępna on line. Wbrew różnym, nieprzychylnym opiniom, bardzo rzetelna, przydatna i o dużej sprawdzalności. W morzu można ją odbierać przez:
- radiotelefon VHF DSC (Polish Rescue Radio regularnie po angielsku oraz na życzenie po polsku)
- radio na fale długie (Program I Polskie Radio, godz. 0058, 2005)
https://www.smhi.se/en/weather/forecasts/sea-weather-forecast#ws=wpt-a,proxy=wpt-a,lang=en
Szwedzki serwis meteorologiczny dla całego Morza Bałtyckiego i części akwenów Morza Północnego. Rozpowszechniany przez stacje brzegowe na falach VHF. Dostępny także online.
https://www.dmi.dk/products-in-english/
Prognoza duńska dla Bałtyku Południowego (Southern Baltic) i akwenów położonych na zachód od niego. Obejmuje wszystkie akweny wokół Danii, a także:
- Wyspy Owcze
- Islandię
- Grenlandię
Na stronie poza wersją tekstową dla danego akwenu można przeglądać także animacje z prognozami numerycznymi. Dostępna on line. Stacja brzegowa Lingby Radio podaje ją na życzenie na falach ultrakrótkich.
Niemiecka prognoza dla Morza Północnego, Cieśnin Duńskich i Bałtyku. Rozpowszechniana na kilka sposobów, między innymi przez radio na częstotliwości LW 177 kHz. Godziny emisji: 0105, 0640, 1105, 2105. Czytana wolno i wyraźnie. Jej przydatność (sprawdzalność i dostępność) maleje w miarę oddalania się od wybrzeży niemieckich.
Prognozy pogody na Morze Północne
Poza wspomnianą niemiecką prognozą użyteczne są prognozy Met Office dostępne on line i nadawane przez BBC 4. Jest to najdłużej na świecie opracowywana morska prognoza pogody!
https://www.metoffice.gov.uk/weather/specialist-forecasts/coast-and-sea/shipping-forecast
Prognozy pogody w Norwegii
Najpopularniejszym norweskim serwisem pogodowym, popularnym nie tylko w samej Norwegii jest:
https://www.yr.no/en/coast/forecast/1-305409/Norway/Troms%20og%20Finnmark/Troms%C3%B8/Troms%C3%B8
Podaje nie tylko siłę i kierunek wiatru, ale także informacje o wysokości pływu i prądach pływowych!
Prognozy pogody w Chorwacji
https://meteo.hr/prognoze_e.php?section=prognoze_specp¶m=jadran
Oficjalny chorwacki serwis meteo. Prognozy dostępne są w każdej marinie w wersji drukowanej oraz nadawane przez stacje brzegowe (szczegóły w locji).
Prognozy pogody Grecja
Najbardziej popularnym serwisem pogodowym na wodach greckich jest:
https://poseidon.hcmr.gr/services/forecast/static-version-forecasts
Poseidon, to centrum modelowania matematycznego Uniwersytetu Ateńskiego.
Bardzo przydatne są także prognozy Greckiej Służby Meteorologicznej:
http://www.emy.gr/emy/en/navigation/naftilia
Czas na krótkie podsumowanie
Bezpieczne żeglowanie wymaga możliwie częstego weryfikowania prognozy pogody i to najlepiej z kilku różnych źródeł. Przed wyruszeniem w rejs warto już w domu zapoznać się z serwisami pogodowymi dla danego akwenu. Także w locji znajdą się przydatne informacje:
- charakterystyka pogodowa danego akwenu
- prognozy pogody: stacje, rodzaje emisji, język i godziny nadawania
Do odbioru prognozy warto się przygotować:
- sporządzić odpowiednie rubryki w specjalnym zeszycie prognoz
- nagrać prognozę na dyktafon w telefonie
Prognozy z roku na rok są coraz dokładniejsze, ale wciąż pozostają tylko prognozami – z różnych powodów mogą całkowicie zawieść. Pomyłka renomowanych brytyjskich służb meteorologicznych kosztowała życie wielu żeglarzy w sławetnych regatach Fastnet ‘79. Podobnych przypadków można by niestety podać wiele więcej, choćby regaty Sydney-Hobart 1998.
Dlatego staraj się:
- stale obserwować niebo, fale i zmiany wiatru
- notować w dzienniku pokładowym lub specjalnym zeszycie zmiany ciśnienia, wiatru, zachmurzenia i temperatury
- regularnie odbierać i analizować prognozy
- przed wypłynięciem z portu iść na plażę/główki portu i samodzielnie ocenić sytuację
- nigdy nie ulegać presji załogi (ani organizatora rejsu), bo za bezpieczeństwo jachtu i załogi odpowiada przede wszystkim skipper, a odpowiedzialność=bezpieczeństwo!
- być przygotowanym, że realne warunki na morzu mogą różnić się od prognozy (np. wiatr 7 B, zamiast prognozowanego 5 B)
- nie wypływać z portu, jeżeli nie jesteś pewien, że jacht, załoga i ty sam poradzicie sobie na trasie
Nie zdziw się zatem, jeśli prognoza się nie sprawdzi, bo przecież:
Meteorologia jest nauką ścisłą, ale stosunkowo mało dokładną!