JAK WYMIENIĆ PATENT NA NOWY?
Dlaczego warto wymienić patent?
Patent żeglarski czy motorowodny nadaje posiadaczowi określone uprawnienia, a te zależne są od treści nadruku na dokumencie. Ponieważ przez wiele lat system stopni żeglarskich i motorowodnych był stale liberalizowany, malały wymagania, a rosły uprawnienia, to w praktyce warto wymienić każdy patent uzyskany przed 2013 r. po to, by uzyskać większe uprawnienia.
Patenty żeglarskie
Żeglarz jachtowy
Przez długie lata patent żeglarz jachtowy nie uprawniał w ogóle do prowadzenia jachtów żaglowych na morzu, a po wodach śródlądowych tylko tych najmniejszych. Obecnie jest zupełnie inaczej. Już najniższy stopień żeglarski daje prawo prowadzenia jachtów żaglowych:
- po wodach śródlądowych bez ograniczeń
- jachtów o długości do 12 m, w porze dziennej, po morskich wodach wewnętrznych i do 2 mil morskich od brzegu
Sternik jachtowy
Sternik jachtowy przez długi czas był wyższym stopniem śródlądowym. Z czasem dopiero uzyskał prawo prowadzenia jachtów morskich. Rozporządzenia Ministra Sportu z 2013 roku, które aktualnie obowiązuje, zniosło ten patent łącząc go z patentem jachtowego sternika morskiego. Wszyscy posiadacze patentu sternika jachtowego mogą obecnie uzyskać w Polskim Związku Żeglarskim patent jachtowego sternika morskiego. Ten z kolei uprawnia do prowadzenia po morzu wszystkich jachtów żaglowych o długości do 18 m!
Jachtowy sternik morski
Przez lata system szkolenia i egzaminowania zakładał, że “mors” jest pierwszym oficerem w rejsach morskich. Kolejne liberalizacje nadawały posiadaczom tego patentu coraz wyższe uprawnienia. Obecnie jachtowy sternik morski ma prawo do prowadzenia:
- wszystkich jachtów żaglowych po wodach śródlądowych
- jachtów morskich o długości do 18 m bez ograniczeń
Kapitan jachtowy
Kiedyś droga do patentu wymagała wielu lat pływania i zdawania mnóstwa egzaminów. Sito stosowane przez Komisje Egzaminacyjne PZŻ miało naprawdę gęste oczka i mało kto przechodził przez nie zwycięsko. Na początku XXI wieku, kiedy jeszcze działała Centralna Komisja Egzaminacyjna PZŻ, rocznie w całej Polsce patent kapitański uzyskiwało ok. 50 osób. Po zniesieniu egzaminów kapitańskich w 2006, przybywa kilkuset kapitanów każdego roku!
Dawniej, mimo surowych wymagań stażowych i egzaminacyjnych, uprawnienia kapitana były zawsze ograniczane. Obecnie kapitan jachtowy może prowadzić jachty żaglowe:
- po wodach śródlądowych bez ograniczeń
- po wodach morskich bez ograniczeń
Warto więc nawet dawny patent jachtowego kapitana żeglugi bałtyckiej czy jachtowego kapitana żeglugi wielkiej z rozszerzonymi uprawnieniami wymienić na nowy, plastikowy, ponieważ nadaje jeszcze większe uprawnienia.
Patenty motorowodne
Przez wiele, wiele istniał dość skomplikowany system uzyskiwania uprawnień do prowadzenia łodzi motorowych zarówno śródlądowych jak i morskich. Po ostatniej liberalizacji w 2013 r. pozostały tylko trzy patenty:
- sternik motorowodny
- motorowodny sternik morski
- kapitan motorowodny
Sternik motorowodny
Do 2013 roku podstawowy patent motorowodny uprawniał tylko do prowadzenia na wodach śródlądowych małych łodzi motorowych wyposażonych w silnik o niewielkiej mocy. Wymieniając stary patent na nowy uzyskujemy prawo prowadzenia:
- łodzi motorowych na wodach śródlądowych bez ograniczeń
- jachtów motorowych o długości do 12 m, po morskich wodach wewnętrznych i do 2 mil morskich od brzegu w porze dziennej
Starszy sternik motorowodny
Wiele osób, szczególnie starszych wiekiem legitymuje się patentem starszy sternik motorowodny. Uprawniał on posiadacza do prowadzenia wszystkich jachtów motorowych na śródlądziu i niewielkich na przybrzeżnych wodach morskich. Obecnie posiadacz tego patentu może wymienić go na motorowodnego sternika morskiego, uzyskując prawo prowadzenia wszystkich jachtów motorowych na wodach śródlądowych, a na morzu jedynym ograniczeniem jest długość – do 18 m.
Morski sternik motorowodny
Miał kiedyś mocno ograniczone możliwości. System szkolenia zakładał, że jest to zastępca kapitana. Obecnie przez wymianę starego patentu na motorowodny sternik morski można uzyskać prawo prowadzenia wszystkich jednostek śródlądowych, a morskich do 18 m bez żadnych innych ograniczeń.
Kapitan motorowodny żeglugi bałtyckiej i wielkiej
Nawet uprawnienia kapitanów motorowodnych były jakoś ograniczone. Wymiana patentu kapitana motorowodnego żeglugi wielkiej bądź bałtyckiej na nowy kapitana motorowodnego umożliwia prowadzenie wszystkich jachtów motorowych, tak na śródlądziu, jak i na wodach morskich.
Czy można uzyskać patent motorowodny na podstawie patentu żeglarskiego?
Tak, ale tylko w przypadku wyższych stopni żeglarskich, czyli zasada wymienialności patentów nie dotyczy żeglarza jachtowego. Obowiązujące Rozporządzenie Ministra Sportu w sprawie uprawiania turystyki wodnej stanowi, że:
- jachtowy sternik morski uzyskuje uprawnienia motorowodnego sternika morskiego
- kapitan jachtowy uprawnienia kapitana motorowodnego
Oznacza to w praktyce, że po uzyskaniu patentu jachtowego sternika morskiego lub kapitana jachtowego należy zwrócić się do Polskiego Związku Motorowodnego i Narciarstwa Wodnego (PZMiNW) o wydanie patentu morskiego sternika motorowodnego lub kapitana motorowodnego. Szczegółowe informacje na stronie:
http://www.motorowodniacy.org/patenty/wymiana.html
Czy patent motorowodny można wymienić na żeglarski?
Tak, ale tylko w przypadku motorowodnego sternika morskiego i kapitana motorowodnego. Motorowodny sternik morski może uzyskać patent jachtowego sternika morskiego, a kapitan motorowodny patent kapitana jachtowego pod warunkiem, że posiada patent żeglarza jachtowego. Sternik motorowodny nie może ubiegać się o patent żeglarza jachtowego na zasadzie wymiany uprawnień.
Posiadacze patentu motorowodny sternik morski lub kapitan motorowodny, którzy posiadają także patent żeglarza jachtowego występują z wnioskiem do Polskiego Związku Żeglarskiego:
Wymiana patentów, czyli co to oznacza w praktyce?
Patent jachtowego sternika morskiego, który uprawnia do prowadzenia jachtów żaglowych o długości do 18 m po wodach morskich może uzyskać osoba, która nigdy nie pływała po morzu! Do 1997 r. od kandydatów na sternika jachtowego nie wymagano stażu morskiego, ponieważ był do patent śródlądowy. Obecnie sternik jachtowy, który nigdy nie pływał po morzu, nie mówiąc już o pełnieniu funkcji kapitana, może otrzymać patent sternika morskiego – głupie prawo, ale prawo.
Analogicznie starszy sternik motorowodny, który nigdy nie widział morza, może zostać motorowodnym sternikiem morskim i pływać jachtami motorowymi do 18 metrów długości po wodach morskich całego świata.
Jeżeli posiadacz starego patentu starszego sternika motorowodnego jest jednocześnie żeglarzem jachtowym, to może:
- wymienić patent starszego sternika motorowodnego na motorowodnego sternika morskiego w PZMiNW
- a następnie wystąpić do Polskiego Związku Żeglarskiego o patent jachtowego sternika morskiego
I tak ktoś, kto nigdy nie tylko nie żeglował, ale nawet nigdy nie widział morza, może zostać kapitanem dużego jachtu morskiego!
Zabawne? O tak, sam Mistrz Bareja lepiej by tego nie wymyślił!
Podsumowanie
Widać, że liberalizacja wymagań z pewnością jest konieczna i oczekiwana przez środowisko, ale niestety często mało przemyślana. Od 2006 roku mamy do czynienia z “odwróconą piramidą”- im wyższe uprawnienia, tym niższe wymagania. Kandydaci na patent żeglarza jachtowego czy sternika motorowodnego muszą zdać egzamin praktyczny i teoretyczny, a kapitanowie otrzymują najwyższy patent na zasadzie “masz za staż”. Każdy patent, niezależnie od tego, jak został uzyskany, przez egzamin, wymianę czy jeszcze inaczej, zawsze cieszy właściciela i jest to całkiem zrozumiałe. Warto jednak pamiętać o starej zasadzie: patenty nie pływają! W ostatecznym rozrachunku liczą się:
- doświadczenie
- wiedza i umiejętności
- i zawsze niezbędny zdrowy rozsądek
Życzymy wszystkim żeglarzom i motorowodniakom stopy wody po kilem!